Бұл Қазақстанның сәулет өнерінде баламасы жоқ нақыш. Басқа ешбір ғимараттың өне бойынан қайталанбаған өрнек. Сонысымен де құнды. Айша бибі кесенесіндегі өрнек еліміздегі өркениеттің өрге шыққан кезеңінен естелік. Айша бибі кесенесінің ХІІ - ХІІ ғасырда салынғанын ескерсек, Қожа Ахмет Ясауи не Жошы ханның кесенелерінен де тарихы ерте, қатпары қалың. Дәл осы кесене сыртындағы қыш плиталарға ойып салынған өрнектің сән-салтанаты мен сан алуандығы жағынан ел бойынша тең келетіні жоқ. Ал өрнектің мұнда кемі алпыс түрі бар. Сонысымен де бұл біздің сәулет саласында мэйнстрим жасауға мүмкіндігіміз бар екеніне бір мотиватор.
Айша бибі кесенесіндегі өрнек біздегі мәдениеттің дамығанына да дәлел боп шығады. Себебі, мәдениет деген сөздің өзі арабтың «мәдина» - қала деген сөзінен шықты емес пе? Ғылым, өндіріс осы қалаларда пайда болады, осы жақтан тарайды. Сондықтан да, қазақтың алғашқы хандары Керей мен Жәнібек бекерге 50-дей қаланы соқтырмаған.
Бұл өрнек Қарахан мен Айшаның арасындағы махаббаттың мәңгілік символындай болып қалды. Аңыз бойынша Айша бибі асқан сұлу һәм ақылды, ал Қарахан анталаған заманда елін, жерін қорғаумен жүрген батыр еді. Ғашығына асығып келе жатқан Айшаны жылан шағып, жаны үзіліп бара жатса да, Қараханмен ақ некесін қиып үлгеріп қалғаны да қандай адалдық! Сондықтан, бұл өрнек елімізде болған үлкен мәдениет пен халық арасында болған үлкен махаббаттың көзайымы!
Существуют 28 различных версий этой легенды. И вот одна из них.
Некогда правитель древнего города Тараза – Карахан попросил руки юной красавицы Айши. Но получил отказ от ее отца. После известия о нападении врагов Карахан был вынужден отправится на защиту родного края. А Айша, не выдержав долгой разлуки, тайком от родителей отправилась вслед за ним.
Но по пути в ее головной убор, оставленный на земле во время остановки попить, заползла змея и ужалила Айшу. Укус оказался смертельным.
Убитый горем Карахан приказал воздвигнуть на могиле своей возлюбленной мавзолей. Так, на юге Казахстана появился удивительный памятник архитектуры – мавзолей Айша биби. Он полностью облицован резными терракотовыми плитками, в орнаменте которых встречается более 60 разновидностей узоров.
Теперь самые необычные узоры украшают шерстяные палантины бренда «ARGYMAQ».